Trong gia công cơ khí chính xác, gia công tiện là một trong những phương pháp phổ biến, đóng vai trò nền tảng trong quá trình tạo hình, định dạng và hoàn thiện các chi tiết sản phẩm. Vậy gia công tiện là gì? Có những phương pháp gia công tiện nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về kỹ thuật tiện trong gia công cơ khí và những đặc điểm nổi bật của phương pháp này trong bài viết dưới đây.
Gia công tiện là gì?
Gia công tiện là một phương pháp cắt gọt sử dụng chuyển động quay của phôi kết hợp với chuyển động tịnh tiến của dao cắt để bóc tách vật liệu, từ đó tạo nên các chi tiết có dạng hình tròn xoay như: trục, ống, ren, mặt côn…
Tùy theo yêu cầu về độ chính xác và quy mô sản xuất, quá trình tiện có thể được thực hiện trên máy tiện cơ truyền thống hoặc máy tiện CNC hiện đại. Đây là công nghệ đóng vai trò cốt lõi trong các hoạt động tiện gia công cơ khí, và chuỗi quy trình gia công cơ khí nói chung.
Với khả năng ứng dụng linh hoạt, gia công tiện được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp như: ô tô, chế tạo máy móc, thiết bị công nghiệp, hàng không và linh kiện cơ khí chính xác.
Đặc điểm của phương pháp gia công tiện
Gia công tiện là phương pháp cơ khí phổ biến với các đặc điểm nổi bật:
– Phôi quay, dao tịnh tiến: Trong quá trình tiện, phôi quay quanh trục chính, dao cắt di chuyển theo phương dọc hoặc ngang để tạo hình chính xác cho chi tiết.
– Gia công chi tiết tròn xoay: Thích hợp để sản xuất các bộ phận như: trục, bạc lót, ren, lỗ, mặt côn… dùng trong thiết bị cơ khí và máy móc.
– Độ chính xác cao: Khi sử dụng máy tiện CNC, dung sai nhỏ chỉ vài micron, đáp ứng yêu cầu cao trong tiện gia công cơ khí chính xác.
– Dễ dàng tự động hóa: Có thể tích hợp vào dây chuyền sản xuất CNC, giúp tăng năng suất, giảm thời gian gia công và tối ưu chi phí vận hành.
– Gia công được nhiều loại vật liệu: Phù hợp gia công nhiều loại vật liệu như: thép, nhôm, đồng, inox, nhựa… đáp ứng gia công cơ khí trong nhiều lĩnh vực.
Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp gia công tiện
Gia công tiện mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng có những hạn chế nhất định. Việc hiểu rõ ưu, nhược điểm sẽ giúp doanh nghiệp lựa chọn công nghệ phù hợp với yêu cầu sản xuất.
Ưu điểm:
– Hiệu suất tối ưu: Quá trình tiện diễn ra liên tục, cho phép gia công nhanh chóng và ổn định.
– Độ chính xác cao: Với máy tiện CNC, độ sai lệch chỉ vài micron, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật cao.
– Chi phí hợp lý: Thiết bị tiện có chi phí đầu tư và vận hành tương đối thấp.
– Tính linh hoạt: Gia công được nhiều loại vật liệu khác nhau.
– Dễ tích hợp tự động hóa: Có thể lập trình CNC để tăng năng suất và giảm thiểu lỗi do con người.
Nhược điểm:
– Giới hạn về hình học: Chỉ phù hợp gia công các chi tiết dạng tròn xoay, không tạo được các mặt phẳng hay hình dạng phức tạp.
– Cần tay nghề cao (với máy tiện truyền thống): Người vận hành phải có kinh nghiệm để đảm bảo chất lượng.
– Không phù hợp với chi tiết lớn hoặc yêu cầu định hình phức tạp: Trong các trường hợp này, phương pháp phay hoặc gia công 5 trục có thể hiệu quả hơn.
Các phương pháp gia công tiện trong ngành cơ khí
Trong lĩnh vực gia công cơ khí tiện, tùy theo yêu cầu kỹ thuật và hình dạng chi tiết, có thể phân loại phương pháp tiện thành nhiều dạng khác nhau. Dưới đây là các phương pháp gia công tiện phổ biến hiện nay:
– Phương pháp tiện tròn ngoài (tiện trơn)
Là phương pháp phổ biến nhất, dùng để gia công các bề mặt trụ ngoài của phôi nhằm đạt đường kính mong muốn hoặc làm nhẵn bề mặt.
– Phương pháp tiện mặt đầu
Áp dụng khi cần làm phẳng bề mặt vuông góc với trục quay. Đây là bước gia công thường gặp trong sản xuất các chi tiết dạng trụ.
– Phương pháp tiện lỗ (tiện trong)
Dùng để mở rộng, định hình hoặc làm mịn các lỗ đã khoan, đảm bảo kích thước và độ chính xác.
– Phương pháp tiện ren
Gia công các bước ren ngoài và ren trong, phục vụ lắp ghép trong chi tiết cơ khí như: trục ren, bu lông, ốc vít…
– Phương pháp tiện côn
Tạo ra bề mặt hình nón bằng cách thay đổi vị trí dao hoặc điều chỉnh góc trượt của bàn dao, thường dùng trong các chi tiết lắp ghép tự định tâm.
– Phương pháp tiện định hình
Sử dụng dao có biên dạng cố định để tạo ra các hình dạng phức tạp theo yêu cầu bản vẽ kỹ thuật.
– Phương pháp tiện CNC
Là phương pháp hiện đại, sử dụng máy tiện CNC để lập trình và gia công tự động với độ chính xác cao, năng suất lớn và ổn định. Đây là xu hướng phổ biến trong gia công cơ khí tiện phay bào hiện nay.
